عمومی

به نام خدا

تمام آیات هفت آسمان در قرآن کریم:

در قرآن کریم 9 بار کلمه سبع در ارتباط با آسمان ها به کار رفته است :

? سَبْعَ سَمَاوَاتٍ - 5 بار

? السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ - 2 بار

? سَبْعَ طَرَائِقَ - 1 بار

? سَبْعًا شِدَادًا - 1 بار

در قرآن کریم 7 بار کلمه سبع همراه با کلمه سماوات (آسمان ها) بکار رفته است. 5 بار به صورت "سَبْعَ سَمَاوَاتٍ" و 2 بار به صورت "السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ"

1. هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُم مَّا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا ثُمَّ اسْتَوَى? إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ
او کسى است که آنچه در زمین است همه را براى شما آفرید، سپس به آسمان پرداخت، و هفت آسمان استوار کرد و او به هر چیزى داناست  ( البقره29)

2. فَقَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِی یَوْمَیْنِ وَأَوْحَى? فِی کُلِّ سَمَاءٍ أَمْرَهَا وَزَیَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْیَا بِمَصَابِیحَ وَحِفْظًا ذَ?لِکَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ
آنگاه آنها را به صورت آسمانهاى هفت گانه در دو روز استوار کرد و در هر آسمانى امرش را وحى کرد، و آسمان دنیا را به چراغها آراستیم و آن را محفوظ داشتیم، این اندازه آفرینى پیروزمند داناست  ( فصلت12)
 
3. اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَمِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ یَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَیْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلَى? کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَأَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ عِلْمًا
خداوند کسى است که هفت آسمان را آفریده است، و از زمین نیز همانند آن را، فرمان او از میان آنها نازل مى گردد، تا بدانید که خداوند بر هر کارى توانا است، و اینکه خداوند بر هر چیز احاطه علمى دارد ( الطلاق12)
 
4. الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا مَّا تَرَى? فِی خَلْقِ الرَّحْمَ?نِ مِن تَفَاوُتٍ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى? مِن فُطُورٍ
کسى که هفت آسمان را توبرتو آفرید، در آفرینش خداوند رحمان، هیچ گونه نابسامانى نمى بینى، باز چشم بگردان آیا هیچ رخنه اى مى بینى؟ ( الملک3)
 
5. أَلَمْ تَرَوْا کَیْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا
آیا نیندیشیده اید که خداوند چگونه هفت آسمان را توبرتو آفریده است؟ ( نوح15)
 
6. تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَن فِیهِنَّ وَإِن مِّن شَیْءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَ?کِن لَّا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ إِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا
آسمانهاى هفت گانه و زمین و هر که در آنهاست براى او تسبیح مى گویند، و هیچ چیز نیست مگر آنکه شاکرانه او را تسبیح مى گوید ولى شما تسبیح آنان را در نمى یابید، او بردبار آمرزگار است  ( الإسراء44)

 7. قُلْ مَن رَّبُّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَرَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ
بگو پروردگار آسمانهاى هفت گانه و پروردگار عرش عظیم کیست؟ ( المؤمنون86)

کلمه سبع یک بار در عبارت "سَبْعَ طَرَائِق" و یک بار در عبارت "سَبْعًا شِدَادًا" بکار رفته است. با توجه به آیات دیگر، مقصور از طَرَائِق و شِدَادًا را آسمان ها تعبیر کرده اند:
 
1. وَلَقَدْ خَلَقْنَا فَوْقَکُمْ سَبْعَ طَرَائِقَ وَمَا کُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غَافِلِینَ
و به راستى که برفراز شما هفت طریق [آسمان] آفریده ایم، و ما هرگز از آفرینش غافل نبوده ایم  ( المؤمنون17)
 
2. وَبَنَیْنَا فَوْقَکُمْ سَبْعًا شِدَادًا
و برفرازتان هفت [آسمان] استوار برافراشته ایم  ( النبأ12)


آسمان در قرآن کریم مفاهیم متعددی دارد و محدوده‌های مختلفی را شامل می شود.
جو (اتمسفر)، منظومه شمسی، کهکشان راه شیری، مجموعه کهکشان ها
در برخی آیات به مفهوم بالا یا سقف به کار رفته است.

مقاله مفصلی با موضوع آسمان در قرآن کریم، در دست تهیه دارم. در آن مقاله با ذکر دلیل خواهم گفت که سبع علاوه بر معنی هفت، معنی "تعداد نامعین" هم می دهد. 

احدی 1-4-96

کلمات کلیدی :